Ulga za złe długi to mechanizm podatkowy, który pozwala przedsiębiorcom odzyskać VAT lub zmniejszyć podstawę opodatkowania w podatku dochodowym, jeśli kontrahent nie zapłacił za wystawioną fakturę. Dzięki temu firma nie traci podwójnie – na niezapłaconej należności i dodatkowo na podatku, który już oddała fiskusowi.
W artykule wyjaśniamy, jak działa ulga za złe długi, kto może z niej skorzystać i jakie warunki należy spełnić.
Na czym polega ulga za złe długi?
Jeśli przedsiębiorca wystawił fakturę, rozliczył od niej VAT lub podatek dochodowy, a kontrahent nie uregulował należności, wierzyciel ma prawo do korekty rozliczeń. Dzięki temu odzyskuje pieniądze, które niepotrzebnie trafiły do urzędu skarbowego.
Dlaczego warto korzystać z ulgi?
- poprawia płynność finansową firmy,
- zmniejsza ryzyko strat podatkowych,
- działa szybko – nie trzeba czekać na koniec roku.
Kto może skorzystać z ulgi?
Z ulgi skorzystają przedsiębiorcy rozliczający się z VAT, podatku dochodowego (PIT/CIT), a nawet ryczałtowcy – pod warunkiem spełnienia określonych wymogów ustawowych.
Ulga za złe długi w podatku VAT
Warunki dla wierzyciela
Sprzedawca (wierzyciel) ma prawo odzyskać VAT, jeśli:
- jest czynnym podatnikiem VAT w momencie składania korekty,
- od końca roku kalendarzowego, w którym wystawiono fakturę, nie minęły 3 lata,
- transakcja była opodatkowana VAT w Polsce.
W przypadku transakcji z konsumentem (niepodatnikiem VAT) dodatkowym warunkiem jest np. posiadanie prawomocnego wyroku sądu i skierowanie sprawy do egzekucji.
Korekta VAT następuje w deklaracji i musi zostać zgłoszona do urzędu skarbowego. Jeśli kontrahent zapłaci później, wierzyciel ponownie nalicza VAT w okresie, w którym należność została uregulowana.
Obowiązki dłużnika
Dłużnik, który nie zapłacił faktury w ciągu 90 dni od terminu płatności, musi skorygować odliczony VAT. Korektę wykazuje w pliku JPK_V7 w okresie, gdy upływa 90. dzień.
Kiedy trzeba ponownie zapłacić VAT?
Jeżeli dłużnik spłaci zaległość po korekcie, sytuacja odwraca się – wierzyciel znowu wykazuje VAT, a dłużnik ponownie ma prawo do odliczenia.
Ulga za złe długi w podatku dochodowym
Zasady dla wierzyciela
Aby wierzyciel mógł skorzystać z ulgi w PIT lub CIT:
- od końca roku, w którym wystawiono fakturę, nie mogą minąć 2 lata,
- transakcja musi być zawarta w ramach działalności gospodarczej obu stron,
- obie strony muszą rozliczać podatek dochodowy w Polsce.
Ulga działa także u przedsiębiorców na ryczałcie – wtedy zmniejsza przychód. Co istotne, można ją rozliczyć w trakcie roku, a nie tylko w zeznaniu rocznym.
Zasady dla dłużnika
Dłużnik ma obowiązek zwiększyć podstawę opodatkowania w okresie, w którym minęło 90 dni od terminu płatności faktury.
Ulga w zaliczkach w trakcie roku
Wierzyciel nie musi czekać do końca roku – może zastosować ulgę już w rozliczeniach zaliczkowych, co szybko poprawia płynność finansową firmy.
Ulga za złe długi a zeznanie roczne
Rozliczenie wierzyciela
Wierzyciel może wybrać, czy rozlicza ulgę w trakcie roku, czy dopiero w zeznaniu rocznym.
Rozliczenie dłużnika
Dłużnik nie ma wyboru – musi rozliczyć ulgę już w ciągu roku, w momencie upływu 90 dni od terminu płatności.
Późniejsza spłata zaległości
Jeśli dłużnik zapłaci po czasie:
- wierzyciel ponownie dolicza podatek,
- dłużnik odzyskuje prawo do kosztu podatkowego i odliczenia VAT.
Ulga za złe długi – praktyczne korzyści dla przedsiębiorców
Ochrona płynności finansowej
Ulga pozwala uniknąć sytuacji, w której firma musi finansować podatki od niezapłaconych należności.
Mniejsze ryzyko strat podatkowych
Regularne monitorowanie należności i korzystanie z ulgi zmniejsza ryzyko strat wynikających z zatorów płatniczych. To szczególnie ważne w branżach, gdzie problem opóźnionych płatności jest powszechny.
Podstawa prawna
- Art. 89a–89b ustawy o VAT
- Art. 26i ustawy o PIT
- Art. 18f ustawy o CIT
- Ministerstwo Finansów – Ulga za złe długi (oficjalne wyjaśnienia)
Jak skorzystać z ulgi za złe długi – checklist dla przedsiębiorcy ✅
5 kroków do odzyskania podatku od niezapłaconej faktury
- Sprawdź termin płatności – upewnij się, że od daty płatności faktury minęło co najmniej 90 dni.
- Zweryfikuj warunki formalne – czy jesteś czynnym podatnikiem VAT (dla ulgi VAT), czy kontrahent rozlicza PIT/CIT w Polsce, oraz czy nie upłynął limit czasowy (3 lata w VAT, 2 lata w PIT/CIT).
- Przygotuj dokumenty – kopia faktury, dowód nieuregulowania należności, w razie konsumenta: dodatkowe dokumenty (orzeczenie, egzekucja).
- Zrób korektę – uwzględnij zmianę w odpowiedniej deklaracji (JPK_V7 dla VAT, zaliczki roczne PIT/CIT).
- Monitoruj spłatę – jeżeli kontrahent zapłaci w późniejszym terminie, pamiętaj o ponownym wykazaniu podatku (wierzyciel) i przywróceniu odliczenia (dłużnik).
